Corporate Sustainability Due Diligence Directive (CSDDD) is een feit: dit zijn de ins en outs

In de EU is de nieuwe Richtlijn (maart 2024) op duurzaamheid aangenomen: de Corporate Sustainability Due Diligence Directive (CSDDD). Wat betekent deze Directive voor bedrijven? En wat is precies het verschil met de Corporate Sustainability Reporting Directive (CSRD), die dit jaar in werking is getreden?

In 2019 deed de Europese Commissie een eerste voorstel voor de CSDDD. Terwijl een due diligence verplichting voor bedrijven op duurzaamheid tot dan toe alleen in vrijwillige (VN)-richtlijnen was opgenomen. leidde dit voorstel voor het eerst tot een algemene wettelijke zorgplicht voor bedrijven om te kijken naar de impact van hun productieprocessen op thema’s rond Mens, Milieu en Governance (ook wel ESG-issues genoemd). Een grote stap en dus niet onlogisch dat een jarenlange discussie volgde, zowel tussen de Europese instellingen, als met bedrijven en maatschappelijke organisaties. Tot in de laatste fase van het besluitvormingsproces van de EU is er nog onderhandeld en gesleuteld aan het voorstel, maar uiteindelijk heeft dit dus in maart geleid tot een akkoord. En daarmee is de CSDDD een feit.

Wat betekent de due diligence verplichting en voor welke bedrijven gaat dit gelden? En wat is het verschil met de CSRD, waar veel bedrijven ook al aan moeten voldoen?

Due Diligence verplichting: 6 stappen

Due diligence ziet op de zorgplicht van bedrijven om impact of risico’s daarop ten aanzien van mens en milieu in hun productieprocessen tegen te gaan. De due diligence verplichting moet worden ingevuld door het volgen van zes stappen:

Integreer maatschappelijk verantwoord ondernemen in beleid & managementsystemen
Identificeer & beoordeel negatieve gevolgen in activiteiten, toeleveringsketens & zakelijke relaties
Stop, voorkom of beperk negatieve gevolgen
Monitor praktische toepassing en resultaten
Communiceer hoe gevolgen worden aangepakt
Zorg voor herstelmaatregelen of werk hieraan mee indien van toepassing

Deze stappen moeten leiden tot beheersing van risico’s op mens en milieu én op het herstellen van impacts die hebben plaatsgevonden.

”Belangrijk aspect is dat de due diligence verplichting niet alleen geldt ten aanzien van de eigen locatie van een bedrijf, maar dat deze zich uitstrekt over de hele keten.”

Due diligence verplichting over hele keten

‘Risico’s op mens en milieu’ ziet op een heel breed scala aan duurzaamheidsissues die in het geding kunnen zijn in productieprocessen. Het kan gaan om allerlei thema’s rond arbeidsvoorwaarden en -omstandigheden, veiligheid op de werkvloer of om gelijke beloning. Daarnaast kan het gaan om CO2-uitstoot, waterverbruik of bijvoorbeeld aantasting van de biodiversiteit.

Belangrijk aspect is dat de due diligence verplichting niet alleen geldt ten aanzien van de eigen locatie van een bedrijf, maar dat deze zich uitstrekt over de hele keten, zowel upstream (richting leveranciers en leveranciers van die leveranciers) als downstream (richting klant en consument). Dit verlangt van bedrijven dat zij inzichtkrijgen in hun productieketen en de risico’s in de hele keten analyseren en beoordelen.

Scope van de Richtlijn

Alhoewel bij een eerdere versie van de CSDDD de scope ruim was geformuleerd, is in de eindversie bepaald dat alleen bedrijven met meer dan 1000 werknemers en een omzet van tenminste €450 miljoen per jaar onder de CSDDD vallen. Dit is slechts 0,1% van alle bedrijven in de EU. Maar omdat deze bedrijven door de CSDDD verantwoordelijk worden voor wat er plaatsvindt in hun ketens, zullen met name ook de toeleveranciers van deze grote bedrijven indirect te maken krijgen met de verplichtingen uit deze Richtlijn.

Inwerkingtreding

De CSDDD zal gefaseerd in werking treden. Bedrijven met meer dan 5000 werknemers moeten vanaf 2027 aan de Richtlijn voldoen. Voor bedrijven tussen de 1000 en 5000 medewerkers zal de Richtlijn in de jaren daarna van toepassing worden.

”De CSDDD kan voor bedrijven, ook als zij er zelf niet direct onder vallen, worden gezien als weer een extra verplichting.”

Verschil met CSRD

Recent is de CSRD in werking getreden, die bedrijven verplicht om te rapporteren over duurzaamheid. Essentie daarvan is dat bedrijven door middel van een duurzaamheidsrapport inzicht geven in de risico’s en impact op duurzaamheid. Daarnaast moeten bedrijven rapporteren over beleid, doelstellingen en maatregelen, inclusief KPI’s. Waar de CSDDD bepaalt wat de verplichtingen zijn met betrekking tot bedrijfsgerelateerde risico’s en impact op mens en milieu, geeft de CSRD aan waar over diezelfde risico’s en impact moet worden gerapporteerd.

Conclusies

De CSDDD kan voor bedrijven, ook als zij er zelf niet direct onder vallen, worden gezien als weer een extra verplichting. Feitelijk is dat ook zo. Maar we hoeven het ook niet zwaarder te maken dan het is. Due diligence ziet op risicomanagement en heeft in die zin veel raakvlakken met kwaliteit en voedselveiligheid. De denkwijze en aanpak is daarmee voor veel bedrijven niet onbekend en binnen handbereik.

Daar komt bij dat bedrijven hun managementprocessen op kwaliteit en voedselveiligheid over het algemeen al goed op orde hebben. Implementatie van de duurzaamheidsrisico’s kan daarin worden ondergebracht. Dit vraagt vanzelfsprekend inspanningen, maar kan stapsgewijs worden opgepakt. Het leidt bovendien uiteindelijk ook tot een focus op duurzaamheid, een goede beheersing van de processen en minder inspanningen om te kunnen voldoen aan de vragen en eisen van klanten.