De Europese Green deal moet ervoor zorgen dat de Europese Unie in 2050 klimaatneutraal is. Om de duurzame transformatie te versnellen is het Circular Economy Action Plan opgesteld. Als onderdeel van dit plan is er begin dit jaar een voorstel voor de Green Claims Richtlijn gepubliceerd. Maar wat houdt deze voorgestelde richtlijn precies in?
Het voorstel voor de Green Claims Richtlijn is gepubliceerd samen met een voorstel voor wetgeving met betrekking tot reparatie van producten. Het voorstel maakt onderdeel uit van het derde circulaire economiepakket. De Green Claims Richtlijn heeft als doel misleidende en ongegronde vrijwillige milieuclaims en milieukeurmerken tegen te gaan en te beperken. Zo hoopt de Europese Commissie (EC) te voorkomen dat bedrijven zich duurzamer voordoen dan ze daadwerkelijk zijn (greenwashing).
De regels in de voorgestelde richtlijn zijn van toepassing op vrijwillige expliciete milieuclaims. Dit betreft alle claims in tekstuele vorm. Daarnaast vallen hier ook milieukeurmerken onder die communiceren over de milieuprestatie van de producten of bedrijven, zoals PlanetProof, Aquaculture Stewardship Council en Rain Forest Alliance.
Momenteel vallen milieuclaims onder een aantal algemene wetten, zoals de Richtlijn 2005/29/EG betreffende oneerlijke handelspraktijken en Verordening 1169/2011 betreffende voedselinformatie. Er ontbreekt echter specifieke EU-wetgeving voor milieuclaims, maar hier gaat dus waarschijnlijk verandering in komen.
Altijd volledig geïnformeerd en up-to-date over wetgeving?
De aanpak van de richtlijn
De nieuwe richtlijn bevat verschillende regels waaraan milieuclaims moeten voldoen. Er is geen sprake van een specifieke vaste standaardmethode die voor de onderbouwing van elke milieuclaim gebruikt kan worden. Volgens de EC kan een dergelijke standaardmethode niet op alle productgroepen worden toegepast. De EC heeft daarom gekozen voor het opstellen van een set minimumvereisten die de transparantie en betrouwbaarheid van alle claims moet verbeteren. Hieronder lichten we de belangrijkste 5 minimumvereisten toe.
1. Milieuclaims
In de Green Claims Richtlijn staat centraal dat de milieu-impact in een milieuclaim onderbouwd moet worden door middel van erkende wetenschappelijke methoden. Daarbovenop moet de geclaimde milieu-impact significant zijn ten opzichte van de hele levenscyclus van het product of bedrijf. Dit betekent dat claims over kleine milieuvoordelen niet meer zijn toegestaan. Verder moet duidelijk zijn of de claim van toepassing is op het hele product/de hele dienst of juist een specifiek deel. Tot slot zijn claims over gebruikelijke zaken en/of verplichte wettelijke eisen niet toegestaan. Dit kan de consument namelijk een verkeerd beeld geven van andere producten.
2. Geaggregeerde scores en CO2-compensatie
Het voorstel bevat ook een aantal regels voor concrete type milieuclaims. Geaggregeerde scores mogen bijvoorbeeld voortaan alleen worden gebruikt als deze zijn gebaseerd op een methode die op Europese Unie (EU)-niveau ontwikkeld is. Denk hierbij bijvoorbeeld aan stoplicht keurmerken waarbij de verschillende kleuren de mate van de milieu-impact reflecteren. Verder staat in het voorstel dat bedrijven voortaan transparant moeten zijn in hun CO2-neutraalclaims. In de claim moet duidelijk staan welk deel van de claim van toepassing is op de eigen activiteiten en welk deel gaat over het investeren in CO2-compensatieprojecten. Daarbovenop zijn er aan deze CO2-compensatieprojecten bepaalde eisen verbonden met betrekking tot bijvoorbeeld de integriteit en de berekening van de compensatie.
3. Toekomstige ambities
Ook claims die communiceren over toekomstige milieuprestaties worden strenger aangepakt. Voortaan moeten zulke claims in eerste plaats gebaseerd zijn op tijdsgebonden verbeteringen binnen de eigen activiteiten en de keten van het product of de handelaar in tegenstelling tot de compensatie van broeikasgasemissie of andere milieu-impacts. Dergelijke toekomstige milieuclaims moeten ook voldoen aan alle andere regels die van toepassing zijn op milieuclaims in het voorstel.
4. Eerlijke vergelijkingen
Verder is er een aantal regels opgesteld met betrekking tot claims die de milieu-impact van twee verschillende producten of diensten vergelijken. Zo moet bijvoorbeeld de gebruikte data voor de vergelijking van de milieuaspecten of milieupresentaties vergelijkbaar zijn. Als er bijvoorbeeld verschillende methodes zijn gebruikt voor het verkrijgen van de data, kan de vergelijking oneerlijk zijn. Ook moet de data op dezelfde manier worden verkregen en mogen alleen significante delen van de levenscyclus met elkaar worden vergeleken. Als product X bijvoorbeeld alleen beter scoort dan product Y met betrekking tot de milieu-impact van het verpakkingsmateriaal terwijl Y op significantere delen van de levenscyclus beter scoort, kan dit de consument een verkeerd beeld geven.
5. Keurmerken
Milieukeurmerken krijgen, naast de eisen voor milieuclaims, ook te maken met specifieke regels in het voorstel. Deze eisen hebben vooral betrekking op het besluitvormingsorgaan achter deze keurmerken. Denk hierbij aan bijvoorbeeld verificatie door onafhankelijke derde partijen. Daarbovenop moeten nieuwe keurmerken van private partijen goedkeuring krijgen van nationale/publieke autoriteiten voordat ze mogen worden gebruikt op de EU-markt. Bij de beoordeling wordt gekeken naar de toegevoegde waarde van het keurmerk in vergelijking met reeds bestaande keurmerken. Tenslotte mogen publieke autoriteiten of lidstaten zelf geen nieuwe keurmerken meer introduceren. Wel kunnen ze een verzoek hiervoor indienen bij de EC.
Verantwoordelijkheden voor lidstaten
Bij goedkeuring van het voorstel krijgen de lidstaten een aantal verantwoordelijkheden erbij. Zo worden de lidstaten verantwoordelijk gesteld voor het opzetten van verificatie en handhavings-procedures die uitgevoerd moeten worden door onafhankelijke en geaccrediteerde verificateurs. Deze procedures moeten in overeenstemming zijn met de voorgestelde Green Claims Richtlijn. In Nederland heeft de Autoriteit Consument en Markt (ACM) de taak om toezicht te houden op onder andere milieuclaims. De ACM heeft in 2021 al een Leidraad met betrekking tot duurzaamheidsclaims gepubliceerd, waar milieuclaims onder vallen. Recent publiceerde ACM een update van deze leidraad. Veel aspecten van de Green Claims Richtlijn zijn al aanwezig in deze leidraad.
Standpunt van het kabinet
Het Nederlandse kabinet is voorstander van het beter reguleren van milieuclaims op EU-niveau. Toch ziet het kabinet ook nog een aantal obstakels met betrekking tot het voorstel. Omdat het gaat om een richtlijn en niet om een verordening, is het kabinet bang dat verschillende nationale interpretaties en invullingen zullen leiden tot verschillende procedures in individuele EU-landen. Gecombineerd met het gegeven dat de certificering van een milieuclaim wederzijds zal worden erkend in EU-landen, verwacht het kabinet dat bedrijven in dat geval claims laten verifiëren in het EU-land met de minst strenge procedure. Dit kan vervolgens resulteren in een ongelijk speelveld en fragmentatie van de interne EU-markt. Daarnaast is het kabinet ook bang dat bedrijven er eerder voor kiezen om niet over de milieu-impact van hun product of dienst te communiceren aangezien dergelijke claims toch vrijwillig zijn en certificering duur is.
In afwachting van goedkeuring
Het voorstel voor de Green Claims Richtlijn is nog niet definitief en moet nog worden goedgekeurd door het Europees Parlement en de Raad van Ministers. Als het voorstel wordt aangenomen, moeten bedrijven die milieuclaims willen gebruiken voor hun producten of diensten, zich goed gaan verdiepen in de milieu-impact van hun product of dienst. Ook moeten bedrijven deze milieu-impact kunnen onderbouwen voordat ze hierover kunnen communiceren.
Meer weten?
Neem contact met ons op via info@precon.group of +31 (0)30 – 65 66 010.
