Is bioplastics een duurzaam alternatief?

Bioplastics is een overkoepelende term voor biogebaseerde, bioafbreekbare en composteerbare plastics. Hoewel er vanuit de markt en onderzoeksinstellingen veel aandacht aan wordt besteed, heeft de Tweede Kamer er weinig tot geen aandacht voor. Dit in tegenstelling tot de Europese Commissie. In dit artikel worden een aantal punten uit het voorstel van de Europese Commissie uitgelicht.

Op 30 november 2022 heeft de Europese Commissie (hierna Commissie) het tweede pakket voorstellen onder het Actieplan Circulaire Economie gepubliceerd, waaronder een voorstel voor bioplastics. Doel van dit voorstel is om duidelijkheid te scheppen waar en hoe toepassing van bioplastics het meest duurzaam is en ondersteunend is aan een circulaire economie. Het voorstel bevat zelf geen concrete wetgevingsinitiatieven, maar verwijst naar gerelateerde voorstellen op het gebied van onder andere verpakkingen en Ecodesign.

Plastics van restproducten

Biogebaseerde plastics worden gemaakt van biogrondstoffen zoals maïs of suikerbiet. Het zegt enkel iets over de oorsprong van het materiaal waarvan het plastic is gemaakt, niet wat er na het weggooien mee gebeurt. De plastics kunnen bijvoorbeeld recyclebaar of afbreekbaar zijn, of beide. De Commissie stelt dat de biogrondstoffen bij voorkeur afkomstig moeten zijn van organisch afval en bijproducten, of duurzaam gewonnen moeten zijn. Daarnaast heeft langdurige toepassing de voorkeur boven kortdurende producten als wegwerpplastics. Dit Europese voorstel sluit in grote lijnen aan bij de Nederlandse ambitie. Al ziet Nederland graag een Europees verplicht minimumaandeel biogebaseerde plastics. Ook is het kabinet van mening dat er geen onderscheid moet zijn tussen toepassing van biogrondstoffen in producten met een lange en korte levensduur.

Bij voorkeur reductie, hergebruik en recycling

Bioafbreekbare plastics zijn plastics die door bacteriën worden afgebroken tot water, CO2, biomassa, mineraalzouten en bij afwezigheid van zuurstof tot methaan. Hoewel dergelijke plastics impact zouden kunnen hebben op zwerfafval stelt de Commissie dat reductie, hergebruik en recycling van verpakkingsmaterialen en plastics de voorkeur hebben boven het vervangen hiervan door afbreekbare plastics. Op deze manier blijven de materialen langer in de keten. Daarom stelt de Commissie dat bioafbreekbare plastics alléén moeten worden gebruikt in specifieke toepassingen zoals landbouwplastic (wat vaak op het land achterblijft en dus voor vervuiling zorgt). Dit voorgestelde beleid sluit aan bij de Nederlandse ambitie. Al is Nederland van mening dat landbouwplastic geen goed voorbeeld is, omdat het inzamel- en recyclingpotentieel van landbouwplastics juist hoog is.

Terughoudendheid met composteerbare plastics

Bioafbreekbare plastics en composteerbare plastics worden vaak als synoniem gebruikt. Echter, composteerbare plastics zijn bioafbreekbare plastics die enkel in een industriële composteerinstallatie afbreekbaar zijn. Voorbeelden hiervan zijn fruitstickers, theezakjes, koffiepads en gft-inzamelzakken. Net als bij bioafbreekbare plastics is de Commissie van mening dat reductie, hergebruik en recycling de voorkeur hebben boven vervanging door composteerbare plastics. Deze plastics mogen alleen worden gebruikt voor hierboven genoemde specifieke toepassingen. Dit is omdat deze meestal al in het gft belanden. Ook is goede labeling en certificering van belang zodat duidelijk is voor de gebruiker hoe afstand te doen van het product. Ook dit voorstel sluit aan bij de Nederlandse ambitie.

Green Deal voor koffie en thee

Het kabinet heeft met de koffie- en theebranche een Green Deal gesloten, waarin is afgesproken dat minimaal 75 procent van de koffiepads en theezakjes op de Nederlandse markt composteerbaar zal zijn, en dus bij het gft mogen worden weggegooid. Tevens zal het kabinet ervoor pleiten dat de huidige Europese standaard voor composteerbaar plastic herzien is vóórdat de verplichting ingaat. De huidige norm sluit namelijk niet altijd aan bij de omstandigheden in composteerinstallaties. Het is belangrijk dat producten pas meegaan in het gft wanneer ze daadwerkelijk afbreken tijdens de composteercycli.

De verwachting is dat dit beleidskader door de meeste lidstaten neutraal dan wel positief wordt ontvangen. Enkele lidstaten hebben al een verplichting doorgevoerd om stickers op fruit en groente composteerbaar te maken. Het is nog niet bekend wat de positie van het Europees Parlement zal zijn, maar naar verwachting zal die overwegend positief zijn. Het Europees Parlement heeft namelijk in 2018 de Europese Strategie voor plastics in een circulaire economie positief ontvangen.